ពាក្យលំនាំ
ជីវប្រវត្តិរបស់គ្រីស្ដទូតប៉ូល
លោកប៉ូលកើតនៅក្រុងតារសុស (ក្នុងប្រទេសទួរគីសព្វថ្ងៃ) នាដើមគ្រីស្ដសករាជ។ លោកជាជនជាតិយូដា ដែលមានសញ្ជាតិរ៉ូម៉ាំង ដូច្នេះ លោកមានឈ្មោះពីរ គឺតាមភាសាហេប្រឺឈ្មោះ“សាអ៊ូល”(ឬ“សូល”) តាមភាសាឡាតាំងឈ្មោះ “ប៉ូល”។ កាលពីក្មេង លោកបានទទួលការអប់រំខាងគម្ពីរវិន័យនៅក្រុងយេរូសាឡឹម តាមរបៀបគណៈផារីស៊ី ពីសំណាក់លោកគ្រូកាម៉ាលីអែល ដែលមានឈ្មោះល្បីជាងគេ។
កាលពីដើម លោកប៉ូលមិនបានស្គាល់ព្រះយេស៊ូផ្ទាល់ទេ លោកគ្រាន់តែឮអ្នកខ្លះប្រកាសថា មានបុរសម្នាក់ឈ្មោះយេស៊ូ ជា “ព្រះគ្រីស្ដ” ជា “ព្រះបុត្រារបស់ព្រះជាម្ចាស់” និងជា “ព្រះអម្ចាស់”។ ដោយលោកប៉ូលកាន់តាមគម្ពីរវិន័យយ៉ាងតឹងរ៉ឹង លោកជំទាស់នឹងពួកគេយ៉ាងខ្លាំង ព្រោះលោកយល់ថាពួកគេប្រមាថព្រះជាម្ចាស់។ លោកក៏ចាប់ផ្ដើមធ្វើទុក្ខបៀតបៀនអ្នកជឿលើព្រះយេស៊ូ។ មានថ្ងៃមួយ ប្រហែលនៅគ.ស.៣៦ លោកបានធ្វើដំណើរទៅក្រុងដាម៉ាស ប៉ុនប៉ងនឹងចាប់ចងគ្រីស្ដបរិស័ទយកទៅឃុំឃាំង និងប្រហារជីវិត ស្រាប់តែព្រះយេស៊ូបង្ហាញព្រះអង្គផ្ទាល់ឲ្យលោកឃើញ នាំឲ្យលោកប្រែចិត្តគំនិតមកជឿទុកចិត្តទាំងស្រុងលើព្រះអង្គវិញ (កិច្ចការ ៩.១-១៩)។ បន្ទាប់មក លោកចាប់ផ្ដើមប្រកាសដំណឹងល្អនៅមជ្ឈិមបូព៌ាទាំងមូលថា ព្រះយេស៊ូជាព្រះគ្រីស្ដ។ លោកបានតែងតាំងព្រះសហគមន៍នៅតាមក្រុងនានាជាច្រើន។ ដោយគ្រីស្ដបរិស័ទក្នុងក្រុងទាំងនោះជួបប្រទះបញ្ហាផ្សេងៗ ពួកគេតែងតែសរសេរសំបុត្រមកសួរយោបល់ពីលោក។ លោកក៏សរសេរលិខិតជាច្រើនច្បាប់ ដើម្បីជួយដោះស្រាយបញ្ហារបស់គេ លើកទឹកចិត្តគេ ព្រមទាំងជួយកសាងជំនឿរបស់គេផង។
លោកប៉ូលបានសរសេរលិខិតទាំងនេះក្នុងចន្លោះគ.ស.៥១-៦៤ គឺមុនពេលលោកម៉ាកុស លោកលូកា លោកម៉ាថាយ និងលោកយ៉ូហាន ចងក្រងគម្ពីរដំណឹងល្អទៅទៀត។ ដូច្នេះ លិខិតទាំងនេះជាឯកសារដើមដំបូងនៃគម្ពីរសម្ពន្ធមេត្រីថ្មី ហើយមានសារសំខាន់ជាទីបំផុត។
ជនជាតិយូដានៅសម័យនោះយល់ថា លោកប៉ូលបានក្បត់សាសនារបស់គេ គេក៏ស្អប់លោក ហើយបង្ករឿងឲ្យលោកជាប់ឃុំឃាំងជាច្រើនលើកច្រើនសា។ នៅពេលចុងក្រោយ លោកបានសុំឲ្យគេបញ្ជូនសំណុំរឿងរបស់លោកទៅថ្វាយព្រះចៅអធិរាជនៅក្រុងរ៉ូមកាត់ក្តី។ លុះដល់គ.ស.៦៤ ព្រះចៅអធិរាជណេរ៉ុងបានចាប់ផ្ដើមធ្វើទុក្ខបៀតបៀនគ្រីស្ដបរិស័ទ ពេលនោះ គេបានធ្វើឃាតលោកសិលា ហើយក្រោយមកទៀត លោកប៉ូលក៏ត្រូវគេកាត់កប្រហារជីវិតដែរ។
លិខិតរបស់លោកប៉ូលផ្ញើជូនគ្រីស្ដបរិស័ទនៅក្រុងរ៉ូម
ក្រុងរ៉ូមៈ កាលពីដើម ក្រុងរ៉ូមជារាជធានីរបស់ចក្រភពរ៉ូម៉ាំង ដែលមានព្រះចៅអធិរាជសេសារគ្រប់គ្រង។ សព្វថ្ងៃក្រុងនេះជារដ្ឋធានីរបស់ប្រទេសអ៊ីតាលី។ មុនពេលសរសេរលិខិតនេះ លោកប៉ូលពុំដែលបានទៅក្រុងរ៉ូមទេ តែលោកស្គាល់គ្រីស្ដបរិស័ទជាតិយូដាជាច្រើននៅក្រុងនោះ ព្រោះជនជាតិយូដាតែងតែធ្វើដំណើរទៅមក ក្នុងចក្រភពរ៉ូម៉ាំងទាំងមូល។ លោកសរសេរលិខិតនេះក្នុងអំឡុងគ.ស.៥៧-៥៨ គឺពេលលោកស្នាក់នៅក្រុងកូរិនថូស (រ៉ូម ១៦.២៣)។ ប៉ុន្មានខែមុនលោកសរសេរលិខិតជូនគ្រីស្ដបរិស័ទនៅក្រុងរ៉ូម
លោកក៏បានសរសេរលិខិតមួយច្បាប់ ផ្ញើជូនគ្រីស្ដបរិស័ទនៅស្រុកកាឡាទីដែរ ដើម្បីរំឭកគេឲ្យដឹងថា ព្រះជាម្ចាស់សង្គ្រោះមនុស្សមកពីគេជឿ មិនមែនមកពីគេសន្សំកុសលផលបុណ្យ ដោយប្រតិបត្តិតាមវិន័យនោះឡើយ។ ដូច្នេះ ក្នុងលិខិតផ្ញើទៅគ្រីស្ដបរិស័ទនៅក្រុងរ៉ូមនេះ លោកបានលាតត្រដាងជំនឿរបស់លោក តាមសេចក្ដីដែលលោកបានពន្យល់ត្រួសៗដល់គ្រីស្ដបរិស័ទនៅស្រុកកាឡាទី។
គោលសំខាន់ៗ
- ១‑៤: លោកប៉ូលបញ្ជាក់ថា មនុស្សគ្រប់ៗរូបមិនថាជាតិណាសាសន៍ណាទេ សុទ្ធតែជាប់បាបទាំងអស់គ្នា គឺគ្មានទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងព្រះជាម្ចាស់។ ដូច្នេះ គេចាំបាច់ត្រូវតែជឿលើព្រះយេស៊ូជាព្រះសង្គ្រោះ ដើម្បីឲ្យបានសុចរិត និងទទួលជីវិតពីព្រះជាម្ចាស់។ ព្រះអង្គប្រោសតែអ្នកជឿឲ្យសុចរិត ដូចពីមុនព្រះអង្គបានប្រោសលោកអប្រាហាំក្នុងគម្ពីរសម្ពន្ធមេត្រីចាស់ដែរ។
- ៥‑៦: លោកប៉ូលបរិយាយអំពីអត្ថន័យនៃពិធីជ្រមុជទឹក គឺមនុស្សទាំងអស់ដែលជឿ បានចូលរួមជាមួយព្រះយេស៊ូដែលសោយទិវង្គត និងមានព្រះជន្មរស់ឡើងវិញ។ មនុស្សគ្រប់ៗរូបសុទ្ធតែជាប់បាប រួមជាមួយលោកអដាំយ៉ាងណា គេក៏អាចទទួលការសង្គ្រោះ ដោយរួមជាមួយព្រះយេស៊ូយ៉ាងនោះដែរ ឲ្យតែគេជឿលើព្រះអង្គ។
- ៧‑៨: បរិយាយអំពីការរារែករបស់មនុស្ស ព្រោះមានកិលេសតណ្ហាគ្រប់យ៉ាងទាក់ទាញចិត្តឲ្យឃ្លាតឆ្ងាយពីព្រះជាម្ចាស់ ប៉ុន្តែ ព្រះអង្គមានព្រះហឫទ័យអាណិតអាសូរគេ និងប្រទានព្រះវិញ្ញាណផ្ទាល់របស់ព្រះអង្គមកអ្នកជឿ ដើម្បីរំដោះគេឲ្យមានសេរីភាពដ៏ពិតប្រាកដ។
- ៩‑១១: លោកប៉ូលបានយកប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់ជនជាតិអ៊ីស្រាអែល មករិះគិតអំពីគម្រោងការដ៏លាក់កំបាំងរបស់ព្រះជាម្ចាស់ ដែលសព្វព្រះហឫទ័យសង្គ្រោះមនុស្សគ្រប់ជាតិសាសន៍។
- ១២‑១៥: បរិយាយអំពីរបៀបរស់នៅតាមជីវិតថ្មីរបស់គ្រីស្ដបរិស័ទ គឺទំនាក់ទំនងជាមួយព្រះជាម្ចាស់ ជាមួយអ្នកកាន់អំណាច និងជាមួយអ្នកមានជំនឿដូចគ្នា។លិខិតនេះមានសារសំខាន់ជាងលិខិតឯទៀតៗ ព្រោះលោកប៉ូលវែកញែកយ៉ាងល្អិតល្អន់អំពីគោលជំនឿរបស់គ្រីស្ដបរិស័ទ គឺព្រះជាម្ចាស់សង្គ្រោះមនុស្សលោកដោយគេមានជំនឿលើព្រះយេស៊ូ មិនមែនដោយសន្សំផលបុណ្យ ឬគ្រាន់តែគោរពតាមវិន័យនោះឡើយ។
